W praktyce najczęściej spotykanym jest następujący schemat – najpierw przeprowadzane jest postępowanie o rozwód, a dopiero gdy zostanie on sfinalizowany rozpoczyna się postępowanie o podział majątku wspólnego, o ile byli małżonkowie nie są w stanie porozumieć się co do podziału majątku bez udziału sądu. Taka ścieżka, choć jest oczywiście prawidłowa z prawnego punktu widzenia, nie jest jedyną opcją na przeprowadzenie podziału majątku wspólnego stron.
Przepisy prawa umożliwiają przeprowadzenie podziału majątku wspólnego już w trakcie postępowania o rozwód. Zdecydowanie się na taką opcję ma wiele zalet: przede wszystkim już w jednym postępowaniu rozstrzyga się zarówno o zakończeniu związku małżeńskiego, jak i podziale majątku wspólnego małżonków – nie ma więc konieczności wszczynania kolejnego postępowania. To wszystko oznacza, że w krótszym czasie zostaną rozwiązane kwestie dotyczące małżonków, niż gdyby osobno wszczynać dwa postępowania: o rozwód i następnie o podział majątku wspólnego.
Warto poważnie taką możliwość przemyśleć – postępowanie o podział majątku wspólnego może trwać bardzo długo, nawet kilka lat. Wiąże się ono również z różnymi kosztami: kosztów sądowych, pełnomocnika, a także opinii biegłych, jeżeli będzie to konieczne w sprawie. Po zsumowaniu mogą stanowić one znaczną sumę.
W jaki sposób przeprowadzić podział majątku wspólnego w trakcie postępowania o rozwód?
Możliwość złożenia wniosku o podział majątku wspólnego w postępowaniu o rozwód przewiduje art. 58 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym: „Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.”
Jak widać jedynym warunkiem jaki stawia przepis jest to, aby podział majątku wspólnego nie spowodował nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Takie sformułowanie należy rozumieć jako niespowodowanie nadmiernego przedłużenia postępowania. Przyjmuje się, że o takiej okoliczności można mówić wtedy, gdy pomiędzy stronami nie ma sporu co do składu i sposobu podziału tego majątku, jak również wtedy, gdy postępowanie dowodowe dla wyjaśnienia spornych okoliczności może być przeprowadzone w ograniczonym przedmiotowo i czasowo okresie.[1] Taka możliwość będzie więc stała przed stronami, które są zgodne co do podziału majątku wspólnego, mają wspólny plan na to, jak tę kwestię rozwiązać. Jeżeli strony są mocno skonfliktowane, gdyż przykładowo ich sytuacja majątkowa jest dość skomplikowana – posiadają wiele składników majątku, nie są również zgodni co do sposobu podziału, przedmiotem postępowania miałoby zostać objęte również np. rozliczenie nakładów na majątek, to tego rodzaju przypadki będą wyłączone. W tego rodzaju sytuacjach konieczne będzie wszczęcie odrębnego postępowania o podział majątku wspólnego.
[1] Uchwała SN (CI) z 13.01.1978 r., III CZP 30/77, OSNC 1978, nr 3, poz. 39
Co jeżeli strony są zgodne co do podziału części majątku wspólnego?
Może zdarzyć się tak, że strony są zgodne co do podziału jedynie części majątku wspólnego, zaś co do dalszego podziału istnieje spór. Nie ma przeszkód, aby w takiej sytuacji dokonać podziału części majątku wspólnego – zwłaszcza, jeżeli przedmiotem takiego podziału miałoby być mieszkanie lub dom małżonków.
Jak podział majątku małżonków regulują przepisy prawa?
Bez względu na to, czy podział majątku małżonków miałby zostać przeprowadzony w trakcie postępowania o rozwód, czy też na podstawie odrębnego postępowania, to obowiązują takie same reguły określone w przepisach prawa.
Zasady uregulowane są m.in. w art. 45 i 46 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z art. 45 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
„§ 1. Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.
§ 2. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny.
§ 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego.”
Art. 46 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego odsyła do przepisów określających dział spadku i wspólność majątku spadkowego.
Z powyższych przepisów wynika, że podziałem majątku wspólnego objęte są rzeczy wchodzące w skład majątku wspólnego a także rozliczane są wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na majątek osobisty małżonka, a na wniosek także nakłady z majątku osobistego małżonków na majątek wspólny.
Kiedy rozstrzygnięcie o podziale majątku wspólnego stanie się skuteczne?
Taki skutek nastąpi dopiero w momencie uprawomocnienia się orzeczenia rozwodowego.
Warto zatem rozważyć możliwość choćby częściowego przeprowadzenia podziału majątku wspólnego stron już na etapie postępowania o rozwód. Takie rozwiązanie tylko przyspieszy uregulowanie wszystkich kwestii, w tym również majątkowych, które dotyczą stron.
Jeśli poszukują Państwo adwokata, prawnika do reprezentacji w sprawie o rozwód albo w sprawie o podział majątku wspólnego proszę kontaktować się ze mną telefonicznie.
