Często pomiędzy małżonkami rozstającymi się pojawia się konflikt na tle spraw dotyczących dzieci (władzy rodzicielskiej, alimentów, kontaktów). W postępowaniu rozwodowym reguluje się również powyższe kwestie, co znajdzie swoje odzwierciedlenie w wyroku rozwodowym. Zanim jednak dojdzie do wydania wyroku rozwodowego trwać będzie postępowanie sądowe, które może trwać wiele miesięcy, a nawet lat. Rodzic, który obawia się, że jego kontakty z dziećmi mogą zostać znacznie ograniczone, a nawet w ogóle się nie odbywać może zwrócić się do sądu z odpowiednim wnioskiem.
Na wstępie należy podkreślić, że utrzymywanie kontaktów pomiędzy rodzicami a dziećmi to prawo i obowiązek. Jest on niezależny od władzy rodzicielskiej.[1] Kontakty z dzieckiem obejmują przebywanie z dzieckiem (zabieranie go poza miejsce zamieszkania), a także kontaktowanie się za pomocą środków umożliwiających porozumiewanie się na odległość (telefon, komunikatory internetowe), czy też utrzymywanie korespondencji listowej.
Czym jest zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem na czas trwania postępowania rozwodowego?
Zabezpieczenie stanowi pewne uregulowanie praw i obowiązków stron na czas trwania postępowania sądowego. Udzielane jest ono na odpowiedni wniosek. Wniosek może stanowić część pisma procesowego (np. pozwu bądź odpowiedzi na pozew), albo stanowić odrębne pismo. We wniosku należy dokładnie określić, czego domaga się strona. W tym przypadku wskazać, w jaki sposób mają odbywać się zabezpieczone kontakty np. konkretnie w jakich dniach – co drugi weekend, święta, wakacje, ferie, w jeden dzień w tygodniu itp. Należy również uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające wniosek, czyli wskazać przyczyny żądania zabezpieczenia (np. to, że obecnie małżonek ogranicza, utrudnia bądź uniemożliwia kontaktowania się dziecka z drugim rodzicem). Należy opisać konkretne sytuacje. Na poparcie własnych twierdzeń można przedłożyć dodatkowe dowody np. wydruki wiadomości SMS, rozmów na komunikatorach internetowych, e-maili.
Co ważne, wnioski o udzielenie zabezpieczenia są rozpoznawane dopiero po przeprowadzeniu rozprawy, chyba że chodzi o przypadek niecierpiący zwłoki.[2] Dlatego też nie należy zwlekać ze złożeniem wniosku o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem, gdyż prawdopodobnie trzeba będzie czekać dłuższy czas na samo wyznaczenie rozprawy. Powyższy obowiązek sądu wynika z przepisów prawa, więc sąd nie ma możliwości pominięcia wyznaczenia rozprawy.
Następnie rozstrzygnięcie zapada w formie postanowienia. Orzekając o zabezpieczeniu kontaktów sąd weźmie pod uwagę przede wszystkim dobro dziecka. Należy zauważyć, że sąd ma obowiązek wysłuchania małoletniego dziecka w sprawach go dotyczących, o ile jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwalają.[3] Nie można więc jednoznacznie przesądzić tego od osiągnięcia jakiego wieku sąd będzie przesłuchiwał dziecko. Co ważne, gdy dziecko odmówi udziału w przesłuchaniu sąd odstępuje od tej czynności. Zdanie dziecka nie jest decydujące w sprawie. Sąd ma jednak obowiązek uwzględnić zdanie i rozsądne życzenia dziecka stosownie do okoliczności sprawy, jego rozwoju umysłowego, stanu zdrowia i stopnia dojrzałości.[4]
Postanowienie o zabezpieczeniu kontaktów podlega zaskarżeniu. Drugi z rodziców ma więc prawo wniesienia zażalenia, które rozpoznaje sąd wyższej instancji.
Co jeżeli jeden z rodziców nie wykonuje postanowienia o kontaktach?
Obawy może wzbudzać również to, co w sytuacji w której rodzic, który np. na co dzień mieszka z dzieckiem nie zdecyduje się przekazać dziecka w dniu kontaktu.
W pierwszej kolejności należy wskazać na to, że już w samym wniosku o udzielenie zabezpieczenia można dodatkowo zawrzeć wniosek o zagrożenie obowiązanemu nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego na wypadek naruszenia obowiązków określonych w tym postanowieniu[5]. Takie orzeczenie może zapaść jedynie na wniosek uprawnionego. Uzasadnione było również wskazanie, jakiej konkretnie kwoty na powyższy wypadek domaga się uprawniony.
Jeżeli w postanowieniu o zabezpieczeniu kontaktów nie zawarto takiego zagrożenia, to w razie potrzeby można złożyć wniosek o takowe zagrożenie przez sąd opiekuńczy nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku. Jeżeli taka osoba dalej narusza obowiązki wynikające z orzeczenia, sąd nakaże takiej osobie zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku (art. 59815 i art. 59816 kpc).
[1] art. 113 § 1 kro
[2] art. 7561 kpc
[3] art. 2161 § 1 kpc
[4] art. 2161 § 2 kpc
[5] art. 7562 § 1 kpc
