Jak udowodnić zdradę?
Wykazanie winy małżonka jest bardzo istotną kwestią w procesach o rozwód z orzeczeniem o winie. Warto jednak wiedzieć, że samo pozyskanie wiadomości o np. zdradzie małżonka i opisanie jej w pozwie nie będzie wystarczającym dla jej udowodnienia tego faktu w postępowaniu o rozwód. Drugi z małżonków zawsze może zakwestionować twierdzenia podnoszone przez drugą stronę. Aby przekonać sąd rozpoznający sprawę i uwiarygodnić swoje stanowisko konieczne będzie przedłożenie odpowiednich dowodów zdrady.
Czym jest zdrada?
Na wstępie należy zaznaczyć, że niedochowanie wierności małżeńskiej jest rozumiane w prawie rodzinnym bardzo szeroko. Nie będą to jedynie kontakty intymne podejmowane przez małżonka z osobą inną niż drugi współmałżonek. Przekroczeniem obowiązku wierności będzie również stwarzanie pozorów zdrady (np. spotykanie się przez jednego z małżonków z inną osobą, co może dawać pozór zdrady), a także utrzymywanie zażyłych, bliskich relacji z innymi osobami – przykładowo: flirt, dzielenie się intymnymi sprawami z inną osobą, spędzanie czasu wolnego z inną osobą zamiast ze współmałżonkiem, szukanie wsparcia emocjonalnego u innej osoby niż małżonek.
Dla wykazania winy małżonka nie jest również konieczne jednoznaczne udowodnienie zdrady – jak wskazano powyżej same pozory zdrady, czy nawiązanie silnej więzi emocjonalnej z inną osobą już świadczyć mogą o przekroczeniu obowiązku wierności małżeńskiej.
Jak wykazać zdradę?
Obecny rozwój technologiczny daje wiele możliwości dla wykazania zdrady małżeńskiej. W praktyce najczęściej spotykanymi dowodami na zdradę będą:
– zapisy korespondencji – mogą być więc to: SMS-y, wiadomości wymieniane na różnych komunikatorach internetowych np. Messenger, WhatsApp, e-maile,
– nagrania rozmów telefonicznych – mogą być to również nagrania, w których małżonek przyznaje się do zdrady w rozmowie z np. rodziną, znajomymi,
– zdjęcia np. pokazujące spotkania współmałżonka z inną osobą,
– dowody na korzystanie z usług hotelu, restauracji, wyjazdów – potwierdzenia rezerwacji, faktury, rachunki, wyciąg z rachunku bankowego, z którego wynika, że były czynione płatności za usługi hotelowe.
Pomocne okazać się mogą również zeznania świadków, którzy widzieli spotkania małżonka z inną osobą, bądź którym współmałżonek przyznał się do zdrady. Na świadka powołać można również osobę, z którą małżonek zdradzał swojego współmałżonka.
Zdarza się również, że małżonek korzysta z usług detektywistycznych – wówczas w sądzie można przedłożyć nie tylko efekty pracy detektywa (zdjęcia, nagrania), ale również powołać na świadka samego detektywa.
Przepisy prawa nie wskazują zamkniętego katalogu dowodów. Dowodem mogą być więc przykładowo różnego rodzaju dokumenty (nie tylko urzędowe, ale również prywatne), zeznania świadków, przesłuchania stron. Można również żądać przedstawienia dowodów znajdujących się w aktach innej sprawy sądowej.
Czy przedstawianie korespondencji i nagrań jest „legalne”?
Przed przedłożeniem w sądzie dowodów w postaci nagrań, zdjęć, wydruków zapisów rozmów pojawiają się wątpliwości, co do tego czy jest to legalne. Naruszona zostaje przecież prywatność drugiej osoby. Intymne rozmowy, nagrania, zdjęcia będą przedmiotem oceny sądu i pełnomocników stron. Takie wątpliwości są uzasadnione.
W skrajnych przypadkach, małżonek, którego korespondencja z inną osobą została bezprawnie pozyskana i ujawniona w procesie sądowym, może skierować sprawę do organów ścigania. Podstawę prawną może stanowić art. 267 § 1 kk. Podobnie ma się sprawa z założeniem małżonkowi podsłuchu na telefonie bez jego wiedzy i zgody – takie działanie stanowić może przestępstwo z art. 267 § 3 kk. Decyzja o tym, czy skierować sprawę do organów ścigania należy jednak do małżonka, którego rozmowy, zdjęcia zostały przedłożone w procesie sądowym.
Czy sąd ma obowiązek brać pod uwagę wszystkie dowody przedłożone przez stronę?
Wątpliwości budzi również to, czy sąd ma obowiązek „uznać” dowody zdrady np. w postaci podsłuchu założonego bez wiedzy i zgody małżonka, czy podstępnie pozyskanych zapisów rozmów.
Na tak postawioną kwestię nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Stanowiska sądów w tej kwestii są różne i uzależnione są od stanu faktycznego sprawy. Przykładowo Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dn. 21.11.2013 r., I ACa 1122/13 wypowiedział się, iż: „Nagrywanie innej osoby bez poinformowania o utrwalaniu rozmowy powoduje, że tak uzyskane nagranie nie może być dowodem w sprawie i stanowi czyn nielojalny w stosunku do rozmówcy.”
W innym zaś wyroku Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dn. 03.11.2016 r., III APa 32/16, stwierdził, że: „[…] istnieje możliwość skorzystania w procesie sądowym z dowodu z nagrań nawet, jeżeli nagrań tych dokonano bez wiedzy i zgody jednego z rozmówców. Pogląd ten ma zastosowanie zwłaszcza w przypadku, gdy strona nie może bądź jest dla niej nadmiernie utrudnione, by dowieść za pomocą innych środków dowodowych swoich racji, mających decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia sporu […]. Dowód z nagrania bez zgody jednego z uczestników rozmowy mogą dyskwalifikować okoliczności, w jakich nastąpiło nagranie, jeżeli wskazują one jednoznacznie na poważne naruszenie zasad współżycia społecznego, np. przez naganne wykorzystanie trudnego położenia, stanu psychicznego lub psychofizycznego osoby, z którą rozmowa była prowadzona […]”
Jak widać zagadnienie to budzi kontrowersje w orzecznictwie sądowym i pojawiają się poglądy rozbieżne. Sądy ważą interesy obu stron postępowania.
Należy również zaznaczyć, że Sąd nie ma bezwzględnego obowiązku opierania się na dowodach przeprowadzonych w sprawie. Jednym z obowiązków sądu jest dokonanie oceny dowodów – w ramach tej oceny sąd ustala, który z dowodów uznaje za wiarygodny, a który nie. Może dojść więc np. do przekonania, że przedłożone nagranie do sprawy jest zmanipulowane, gdyż rozmówca celowo był prowokowany, tak aby stracił panowanie nad sobą.
Podsumowując, teoretycznie istnieje wiele sposobów na to, aby wykazać zdradę małżonka w procesie rozwodowym. Należy jednak wiedzieć, że prawo do udowadniania własnych racji w postępowaniu sądowym nie ma charakteru bezwzględnego. Małżonek, którego zdrada jest wykazywana przed sądem może podważać prawdziwość przedłożonych dowodów, a nawet kwestionować samą możliwość dowodzenia. Może on również przedstawić własne dowody przedstawiające winę drugiego z małżonków.
Dlatego też należy rozważyć wszystkie „za” i „przeciw” przed podjęciem decyzji o wykazywaniu winy małżonka w sądzie za pomocą konkretnych dowodów.
